Македонските шаховски шампиони и нивните рекорди!

Затвореното државно првенство во шах е најмеродавниот начин за определување на шампион во древната игра, а оваа пракса беше возобновена од Шаховската федерација на Македонија во 2019 година.

Поради блокираната сметка на федерацијата како и недостаток на финансиски средства по 2011 година седум години не се одржуваше државното првенство во шах, па шахистите неофицијално се бореа за насловот „шампион“ како најдобро пласирани на турнирот Опен Македонија.

Првото државно првенство во шах во Македонија се одиграло во 1946 година, при што како прв шампион е забележан професорот Павле Бидев, кој е и прв македонски играч со титулата мајстор. Тој уште во два наврати ќе ја освои титулата, но куриозитет е што ќе биде во дуел со 19-годишниот Благоја Сотировски кој од 1951 година се додава на шампионската листа, а бил ученик на професорот Бидев во гимназијата „Цветан Димов“. Исто како и неговиот професот, Сотировски три пати ќе стигне до шампионскиот наслов на републичките првенства во Македонија како дел од поранешна СФРЈ. Во тие времиња освен нив, до титулата стигнал уште Георги Пољаков, Тодор Кукински, Драгољуб Јаношевиќ и Киро Данов.

Од 1956 година започнува ерата на Јован Софревски, шахист чиј рекорд со освоени 16 шампионски титули трае и денеска, но токму во таа година (и само тогаш) го дели првото место со Павле Бидев (негова четврта титула). Во почетоците негови најсилни конкуренти се Евгение Мартиновски (шампион во 1957 година), Борис Илиевски (1964) и Васил Панов (1965). Од 1966 година започнува подемот на Ристо Ничевски кој ќе стигне до титулата Интернационален мајстеор и ќе остави трага во македонскиот шах како ТВ-коментатор и шаховски аналитичар.

Ничевски ќе освои пет титули и нивниот дуел на шаховската сцена во Македонија ќе доминира се до 1973 година, кога шампион станува Ристо Кизов, а во 1974 година меѓу великаните се додава и Ванчо Георгиевски.

Душан Давчевски е шахист кој ќе успеа по подолго време да стане првиот кој освоил две шампионски титули (1977, 1982), додека Стевчо Ѓеорѓиевски (1978) и Панче Захариев (1984) се следните кои успеваат да се наметнат додека трае доминацијата на Софревски и Ничевски.

Новата генерација на македонски шахисти кои го преземаат приматот доаѓа со појавата на ИМ Никола Димовски (шампион во 1985 и 1991 година) и ВМ Влатко Богдановски. Токму Богдановски ќе се етаблира како играч со најмногу титули по Софревски, освојувашји седум наслови, од кои три во републичките првенства во СФРЈ (1986, 1987 и 1989), потоа уште три пати на Затвореното првенство на Македонија (1993, 1995 и 2009), како и еднаш на Отвореното првенство во 2013 година (во период кога не се организирало Затворено првенство).

Со титулата во 1990 година ИМ Јован Софревски кон својот рекорден број титули додава уште еден детал, односно владеење од 34 години на македонската шаховска сцена (прва титула во 1956 година). ВМ Влатко Богдановски е најблиску со своите титули до сличен успех бидејќи има 27-годишно владењње од 1986 до 2013 година, а како активен шахист се уште може да се надева и да го собори рекордот на Софревски.

На преодот од републичко првенство во СФРЈ кон државен шампионат на Македонија во шаховската елита се вклучува и ВМ Роландо Кутиров (1988, 1994), додека првите шампиони кои се наметнаа по осамостојувањето на Македонија се Звонко Станојоски (1992, 2003, 2005, 2006, 2015), Драгољуб Јаќимовиќ (1996, 1998) и Трајко Недев (1997, 2000, 2011). Интересно, првиот македонски велемајстор, Никола Митков, само еднаш триумфирал на нашето првенство во 2002 година, а пред него во тоа успеале уште ИМ Тони Кироски (1999) и Ванчо Стаменков (2001).

Во новиот милениум на вечната листа се запишува и Никола Васовски (2004), Владимир Георгиев (2007) и Ристе Менкиноски (2008). Од 2010 започнува ерата на ИМ Филип Панчевски, денеска предводник на младата генерација македонски шахисти, кој на таа една титула од Затвореното првенство има додадено уште четири од Отворените првенства. Во 2017 година, кон него се придодава ИМ Никола Николовски, а со враќањето на Затвореното првенство во 2019 година, го бележиме и првиот триумф на Кирил Георгиев кој повторно почнува да настапува под македонско знаме.

Повеќе од јасно е дека на македонскиот шах му се потребни државните првенства за сениори од повеќе аспекти: оние кои професионално се занимаваат со шахот речиси и немаат многу други извори на егзистенција, а истовремено младите шахисти да можат во респектабилни турнири со присуство на повозрасните велемајстори да стигнат до норми кои би значеле нивен напредок во шаховската хиерархија. За 2020 година Затвореното државно првенство беше предвидено за мај, но со почетокот на пандемијата беше одложено за подоцна. Согласно препораките на ЕКУ, токму турнирите со мал број учесници треба да бидат меѓу првите со кои ќе се реактивираат шаховските активности, па оттука по укинувањето на забраната за играње на спортски натпревари од страна на Владата, во Македонија конечно се вратија условите за да се организира Затвореното државно првенство. На потег е Шаховската федерација на Македонија!